عطر، یک تجربه‌ ذهنی است و مستقیما با حالات روحی و تجربیات روزانه‌ افراد در ارتباط است. شاید بتوان گفت، اولین عنصر تأثیرگذاری در نخستین برخورد افراد با یکدیگر، رایحه عطر آن‌ها است. در چنین شرایطی، اگر یک شخص از عطر خراب شده استفاده کرده باشد و بوی تند و تیز یا نامطلوب آن عطر در فضا پخش شود، باز هم فرد می‌تواند توجه مثبت افرادی را که روزانه با آن‌ها سر و کار دارد، جلب کند؟

بله، درست متوجه شدید. عطرها هم تاریخ مصرفی دارند و تاریخ مصرف ادکلن مهم است و بعد از باز کردن درب‌شان، تاریخ آن‌ها برای مدت زمان مشخصی اعتبار دارد. احتمالاً تا به حال، کمتر به این موضوع توجه کرده‌ باشید و تصوری اشتباه درباره تاریخ مصرف عطرها در ذهن‌تان شکل گرفته باشد. عمر مفید عطر و ادکلن‌های شما به دو حالت بستگی دارد. یا در زمان مصرف از آن‌ها درست نگهداری می‌کنید و تا زمان خالی شدن شیشه، به همان کیفیت روز اول خواهد ماند، یا نسبت به نگهداری از آن‌ها بی تفاوت و بی توجه هستید، که در این صورت، خیلی زود باید بیخیال شیشه عطر دوست‌داشتنی‌تان شوید، حتی اگر مقدار کمی از آن مصرف کرده باشید.

در جامعه عمومی این باور وجود دارد، که عطر‌ها تاریخ انقضا ندارند و مدت استفاده‌ از آن‌ها نامحدود و بی‌پایان است و تاریخ انقضای ادکلن تا ابد است. این باور عمومی می‌تواند هم درست و هم اشتباه باشد. در واقع هر چیزی که به سالم ماندن یا خراب شدن عطر در مدت زمان طولانی مربوط می‌شود، بستگی به شرایط دارد.

احتمالاً شما هم در طی سال‌های زندگی‌تان، عطر و ادکلن هایی داشته‌اید، که سال‌ها از آن استفاده نکردید و همانطور بسته بندی شده در کمدتان نگه داشتید. یا عطری داشته‌اید که تنها مخصوص مهمانی‌ها و مراسم خاص خریده بوده‌اید و این عطر ماه‌ها در گوشه میز آرایش‌تان دست نخورده باقی مانده است. اگر از این دسته افراد باشید، احتمالا برای یک بار هم که شده، این سوال به ذهن‌تان رسیده که آیا عطر من خراب شده است یا نه و اصلا این عطر تاریخ انقضا و تاریخ مصرف خاصی دارد یا نه؟

در چنین شرایطی، باید به سوال ذهنی‌مان درباره اینکه آیا عطر خراب می‌شود و آیا ادکلن تاریخ انقضا دارد پاسخ دهیم؟ اگر دارد، چطور بفهمیم عطرهای‌مان هنوز قابل استفاده هستند یا هنوز کیفیت زمان تولید خود را دارند؟ یا اصلاً بررسی کردن تاریخ انقضای عطر و ادکلن ضرورتی دارد؟

در این مقاله سعی می‌کنیم، به سؤالات رایجی که درباره‌ تاریخ انقضای عطر و ادکلن، طول عمر مفید عطرها و عوامل مؤثر در تغییر ترکیبات شیمیایی به کار رفته در فورمولاسیون انواع مختلف عطر پاسخ دهیم.

آیا عطرها تاریخ انقضا دارند؟

عطر و ادکلن‌ها نیز مانند هر محصول دیگری خراب می‌شوند و تاریخ انقضا دارند. البته مدت زمان سالم بودن عطرها و تاریخ انقضای آن‌ها، به ترکیبات شیمیایی عطرها و نحوه نگهداری از آن‌ها بعد از باز شدن درب‌شان بستگی دارد. هر چند که بوی خوش بعضی عطرها پس از گذشت‌ یک سال از بین می‌رود، اما عطرهایی هم هستند، که رایحه خوش آن‌ها تا سال‌ها دوام می‌آورند و تغییری در آن‌ها رخ نمی‌دهد. به طور کلی می‌توان گفت که یک عطر زنانه خوشبو و با کیفیت یا یک عطر مردانه اورجینال بعد از اینکه برای استفاده باز شد، تا زمانی دوام می‌آورند که به درستی از آن‌ها نگهداری کنید.

فرمولاسیون ساختاری عطرها بعد از گذشت مدت زمان معینی در صورت عدم نگهداری صحیح شروع به اکسید شدن می‌کنند. واکنش اکسیداسیون به مراتب باعث تغییر در رنگ، رایحه، قدرت پخش و ماندگاری عطر می‌شود. همچنین گاهی در بدترین شرایط باعث بروز آلرژی مانند خارش و سوزش و یا میگرن نامتعارف در افراد مختلف می‌شوند. بنابراین تاریخ مصرف و انقضا در عطرها چیز عجیب یا دور از ذهنی نیست.

ناگفته نماند، رایحه عطرهایی که نت‌های پایه (اصلی) آن‌ها سنگین‌تر است، برای سال‌های بیشتری ماندگار می‌مانند. در دنیای عطرسازی، این باور وجود دارد، که هر چقدر بیشتر از عمر عطرهای اصیل بگذرد، ارزشمندتر و خوش رایحه‌تر می‌شوند. از جمله عطرهایی که با گذشت زمان، ممکن است رایحه بهتری پیدا کنند، می‌توان به عطرهایی با رایحه‌های شرقی اشاره کرد. رایحه‌‌های شرقی معمولا در طولانی مدت خوشبوتر می‌شوند و رایحه دل انگیزتری پیدا می‌کنند.

از سوی دیگر با عطرهایی سروکار داریم، که رایحه‌‌های سبک‌تری مانند رایحه مرکبات و گل‌ها در نت پایه آن‌ها استفاده شده است. رایحه این عطرها ماندگاری زیادی ندارند و اگر به درستی از آن‌ها نگهداری نکنیم، ممکن است خراب شوند. به این ترتیب برای خرید عطر زنانه خوشبو با ماندگاری طولانی بهتر است، حتماً سنگین یا سبک‌ بودن رایحه‌های پایه انواع عطرها را در نظر داشته باشید.

نحوه درست نگهداری عطر تأثیر مستقیمی بر ماندگاری رایحه آن دارد. عطرهایی که در شرایط مناسب نگهداری شوند به هیچ عنوان خراب نمیشوند. خراب شدن یک عطر به خاطر عدم نگهداری مناسب از آن‌، باعث ایجاد بوی ناخوشایند، تحت تاثیر قرار گرفتن مایع عطر می‌شود و در نتیجه احتمال ایجاد التهاب‌ و حساسیت‌های پوستی ناشی از استفاده عطر خراب شده را برای مصرف کننده افزایش می‌دهد.

با وجود همه این‌ها، اگر چندین سال است که از یک عطر استفاده نکرده‌اید و از شرایط نگهداری آن مطمئن نیستید، پیشنهاد می‌کنیم قبل از استفاده، حتماً آن‌ را تست کنید.

عمر مفید عطرها معمولا چقدر است؟

عمر مفید عطرهای پلمپ شده و باز نشده در حالت کلی، به شرایط خاصی بستگی دارد. معمولا اگر عطرها را در دمای معتدل، خشک و کم نور نگهداری کنیم و به آن‌ها شوک دمایی وارد نکنیم، زمان عمر مفید آن‌ها تا ابد ادامه پیدا می‌کند. عمر مفید در مورد عطرهای مصرف شده و باز شده متفاوت است. عمر مفید برای این عطرها نیز به شرایط نگهداری از آن‌ها بستگی دارد. اگر عطرهای باز شده و مصرف شده از برندهای اصل و اورجینال باشند و در شرایط و جای مطلوب و صحیح نگهداری شوند، برای مدت طولانی‌تری می‌توانند سالم بمانند، البته اگر با استفاده زیاد از آن‌ها، تمام نشوند.

اگر قبل از خرید به اطلاعات درج شده روی جعبه عطر دقت کنید؛ اصولا دو مرحله از تاریخ مصرف برای آن‌ها عنوان شده است. یکی از این تاریخ‌ها، مربوط به حداکثر مدت مصرفی توصیه شده از سوی کمپانی مبدا برای مصرف کننده است و تاریخ پیشنهادی برای هر عطری عموماً بین ۳ تا ۵ سال است. بعضا مدت زمان کم‌تر یا بیشتر از این بازه زمانی هم روی جعبه عطرها دیده شده که خیلی نادر است.

اما تاریخ دوم مربوط به عمر مفید عطر با بیشترین ترتیب اثر آن و از اولین لحظه باز شدن و استفاده کردن است. این مدت زمان پیشنهادی در بیشتر عطرها بین ۱۲ تا ۲۴ ماه است که گاهی بسته به ترکیب شیمیایی یا استرتژی کمپانی سازنده نیز متغیر می‌شود. البته عطر عملا بعد از این مدت غیر قابل استفاده نمی‌شودِ بلکه این بازه زمان پیشنهادی، برآورد حداکثر کیفیت عطر بعد از باز شدن است و بدون شک تا پایان مدت انقضای ۳ یا ۵ ساله قابل مصرف است.

روش‌های تشخیص تاریخ انقضای عطرها

استشمام بوی عطر، بررسی وضعیت ظاهری عطر و همچنین بررسی تاریخ انقضای درج‌ شده روی بسته‌بندی آن، به‌عنوان روش‌هایی کاربردی برای تشخیص تاریخ مصرف عطرها شناخته می‌شوند. اگر یک عطر زنانه خوشبو خریده‌اید و مدتی از آن استفاده نکرده‌اید، بهتر است روش‌های زیر را برای تشخیص تاریخ انقضا ادکلن امتحان کنید.

البته منظور ما از تاریخ انقضای عطر، خراب شدن عطر است. همچنین بسیاری از عطرها تاریخ انقضا ندارند، اما بعضی از عطرهای ارزان قیمت‌تر، دارای ظرف‌هایی با عمر کمتر هستند و در واقع تاریخ انقضای آن‌ها مربوط به تاریخ انقضای ظرف‌شان است. بنابراین اگر عطر اورجینالی دارید که درون کریستالی شیشه‌ای و با کیفیت قرار دارد، اما تاریخ انقضا ندارد، نیازی نیست نگران باشید، زیرا با نگهداری صحیح از چنین عطری، می‌توانید حتی به عنوان کلکسیونر آن را تا سال‌های طولانی استفاده کنید.

استشمام بوی عطر

آسان‌ترین روش برای تشخیص سالم بودن عطر، استشمام بوی آن است. بعضی از عطرها دارای روغن‌های گیاهی اورگانیک هستند و این روغن‌ها در درازمدت ممکن است منقضی شوند.

البته اگر در عطری که خریداری می‌کنیم، خبری از روغن‌های گیاهی معطر نباشد، می‌توانیم مطمئن باشیم، که این عطر تا سال‌ها دوام خواهد داشت.

اگر عطر یا ادکلن ما رایحه‌ای مانند بوی سرکه داشت، یا متوجه تغییر تراکم و رایحه در عطر شدیم، به احتمال زیاد تاریخ انقضای این عطر گذشته است، یعنی به دلیل نگهداری نادرست خراب شده است. اگر هم احساس کردیم، رایحه عطر نسبت به زمانی که تازه آن را خریده‌ بودیم، تفاوت زیادی پیدا کرده است، این عطر به احتمال بسیار زیادی خراب شده است و دیگر قابل استفاده نیست.

بررسی وضعیت ظاهری عطر

اگر رنگ عطری که خریده‌ایم نسبت به روز اول، تیره‌تر شده یا رنگ شفاف روزهای اول را ندارد و رنگی کدر پیدا کرده است، به احتمال زیاد با یک عطر خراب شده سروکار داریم.

از سوی دیگر، تجربه نشان داده است،‌ که بیشترین حجم از رایحه‌های یک عطر زنانه خوشبو یا عطر و ادکلن مردانه ارزان قیمت که الکل زیادی در آن استفاده شده، پس از مدتی تبخیر می‌شوند.

به همین دلیل اگر مدت زمان زیادی از یک عطر استفاده نکرده باشیم، ممکن است شیشه‌ این عطر نسبت به آخرین باری که به آن سر زده بودیم خالی‌تر شده باشد.

بررسی تاریخ‌ انقضای عطر

با توجه به نوع عطری که می‌خریم، ممکن است پشت جعبه یا شیشه آن، تاریخ انقضای مشخصی عنوان شده است، که این تاریخ مربوط به مایع عطر یا بطری عطر باشد. البته عطرهای با کیفیت، گران قیمت یا کلکسیونری معمولا تاریخی ندارند. از آنجایی که معمولا وقت و هزینه‌ زیادی را برای پیدا کردن یک عطر زنانه خوشبو یا انتخاب کردن یک عطر مردانه خاص اختصاص می‌دهیم، بنابراین بهتر است حواس‌مان به تاریخ مصرف آن باشد.

در این صورت اگر عطری خریداری کردیم، که دارای تاریخ انقضا است، می‌توانیم در همان بازه زمانی مشخص شده به طور کامل از عطر خود استفاده کنیم و نگذاریم چیزی از آن هدر برود.

چرا توجه به تاریخ انقضای عطرها مهم است؟

توجه به تاریخ انقضای عطر اهمیت ویژه‌ای دارد. ممکن است، به دلیل روش‌های اشتباه در نگهداری از عطر مانند دمای نامناسب محیط و شرایط کلی و محیطی که شاید عطر در طول عمر خود تجربه می‌کند، تعادل مواد شیمیایی و ترکیبات آن دچار تغییر شود و همین موضوع زمان استفاده از عطر را به اتمام برساند.

بر همین اساس، مولکول‌ها عطر تجزیه و ترکیب خواهند شد. این تغییرات شیمیایی که اغلب به دلیل نگهداری نادرست در گذشت زمان رخ می‌دهند، می‌توانند در هنگام استفاده از عطر باعث تحریک تنفسی و پوستی و حتی واکنش‌های آلرژیک شود.

در چنین شرایطی ممکن است تصور کنید، که به عطر مورد علاقه خود حساس هستید. این در حالی است که تنها تاریخ مصرف عطر شما گذشته است، یعنی در واقع مایع عطر شما به دلیل استفاده نادرست یا نداشتن مرغوبیت کافی خراب شده است.

حالا، چطور باید از بروز حساسیت‌های این چنینی جلوگیری کنیم؟ پاسخ ساده است، باید به نگهداری از عطرها و در نتیجه تاریخ انقضای عطرها و زمان مناسب برای استفاده از هر عطر توجه کنیم.

آیا خراب شدن عطر در ظاهر مشخص می‌شود؟

همان‌طور که گفتیم، یکی از اولین علامت‌های نشان دهنده تغییرات شیمیایی در ترکیب عطر، تغییر رنگ مایع عطر است. البته بهتر است بدانیم، که تشخیص این موضوع احتمالا به دلیل رنگ شیشه و طراحی و استفاده نکردن از آن، دشوار است.

هرچه عطر بیشتر حاوی روغن‌های گیاهی باشد، ترکیب شیمیایی آن بیشتر در معرض تغییر قرار می‌گیرد. برعکس این اتفاق هم صدق می‌کند، عطر‌هایی که کمتر حاوی اسانس‌های چرب هستند، ماندگاری بیشتری دارند و کمتر دچار تغییر رنگ می‌شوند.

اما به طور کلی، تغییر رنگ عطر‌ها چند گونه است. گاهی اوقات رنگ عطر تیره می‌شود، که تشخیص آن در صورتی که مدتی به بطری نگاه نکرده باشید، دشوار می‌شود. در بعضی مواقع، مایع عطر و ادکلن داخل بطری حالت شیری یا چرب پیدا می‌کند و مانند یک لایه‌ شیر که انگار ذرات حل نشده باشند، در قسمت انتهایی بطری ته نشین می‌شوند. اگر از تغییر رنگ متوجه منقضی شدن عطر نشده باشید، راه‌های دیگری هم برای تشخیص آن وجود دارد، که پیش از این به روش‌های مختلف اشاره کردیم.

تغییر رایحه عطر و ادکلن در زمان خراب شدن

با گذشت زمان کیفیت بوی عطر و ادکلن تغییر می‌کند و این واضح‌ترین علامتی است که نشان می‌دهد عطر شما خراب شده است. حس بویایی یکی از قوی‌ترین حواس انسان است. عطر‌ها همواره با تجربیات روزانه‌ انسان‌ها در ارتباط بوده‌اند و تداعی‌کننده‌ خاطرات خوب و بد هستند. بنابراین، در صورت عوض شدن بو و رایحه، انقضای عطرها بیش‌تر قابل تشخیص است. زیرا زمانی که عطر را اسپری می‌کنیم، احتمالاً بوی عطر فاسد تداعی‌کننده‌ خاطرات گذشته‌ ما نخواهد بود و به هیچ عنوان، این رایحه جدید فاسد شده را دوست نخواهیم داشت. با این حال، با توجه به نوع عطر، در صورت گذشتن از تاریخ مصرف به خاطر نگهداری نادرست و خراب شدن عطر، تفاوتی که در بو و رایحه آن ایجاد می‌شود، نیز متفاوت است.

مثلاً ادوتویلت‌ ها تمایل زیادی دارند، که رفته رفته و با گذشتن از تاریخ مصرف‌شان به دلیل عدم نگهداری صحیح، بویی شبیه الکل پیدا کنند. از طرفی ادوپرفیوم‌ها با منقضی شدن، رایحه‌ای تند و تیز، درست مشابه با بوی ادویه کاری به خود می‌گیرند. البته همه این موارد اگر به درستی مورد استفاده قرار بگیرند، کاملا سالم باقی می‌مانند، درست مانند تمام عطرهایی که کلکسیونرهای عطر از آن‌ها نگهداری می‌کنند و سالم باقی می‌ماند.

برخی دیگر از عطر‌ها به سادگی بوی خود را از دست می‌دهند یا از ماندگاری و پخش بوی آن‌ها کم می‌شود. اگرچه شاید توصیف بوی عطر منقضی شده و خراب شده دشوار باشد، اما اغلب ما می‌‌توانیم این اطمینان را داشته باشیم، که در زمان استفاده از عطری که خراب شده است، متوجه غیر عادی بودن و حتی نا مطلوب بودن رایحه آن خواهیم شد.