با شنیدن اسم عطر و ادوپرفیوم همه ما به فکر یک ماده خوشبو و معطر می‌افتیم. اما در واقعیت این تنها یک ماده نیست، بلکه از ترکیبات زیاد و مختلفی تشکیل شده است. اگر عطر و ادکلن را بدون هیچ ترکیبی به ما بدهند شبیه یک عصاره روغنی است که فقط معطر بوده و در واقع بدون دیگر ترکیباتش، تنها یک اسانس است. این اسانس روغنی ماده اصلی و خام در تهیه عطر می‌باشد که با مواد دیگر ترکیب و تبدیل به ادکلنی می‌شود که به دست شما می‌رسد. یکی از مواد موجود در عطر و ادکلن، الکل می‌باشد. همانطور که ممکن است هنگام مطالعه برچسب اطلاعات محصول عطر خود متوجه شده باشید، الکل اغلب جزء اصلی و جدا نشدنی اکثر عطرهای‌تان است.
ممکن است بارها برای‌تان سوال پیش آمده باشد که برای چه به عطرهای‌ ما الکل اضافه می‌کنند؟ یا آیا اصلا عطرهای فاقد الکل تولید می‌شوند؟

ترکیبات کلی عطر چیست؟

یک عطر عمدتا از سه بخش تشکیل شده است؛ اسانس، ماده حامل و مواد افزودنی. هر کدام از این موارد معنی و وظیفه خاصی را در ساخت یک عطر بر عهده دارند.

اسانس

بخش اصلی عطر را ماده معطر یا اسانس آن تشکیل می‌دهد. اسانس‌ها دو نوع طبیعی و سنتزی هستند. اسانس‌های طبیعی از گیاهان و حیوانات به دست می‌آیند، اما اسانس‌های سنتزی توسط انسان، در کارخانه‌ها ساخته و تولید می‌شود. روش ساخت اسانس‌های مصنوعی معمولا سنتز شیمیایی است.

ماده حامل

برای کم کردن غلظت اسانس‌ها و رقیق‌تر کردن آنها از حامل‌ها یا حلّال‌ها استفاده می‌شود. رایج‌ترین نوع حلال در عطرسازی الکل است که همراه با این الکل مقداری آب نیز به عنوان ناخالصی وجود دارد. وجود الکل در این ترکیب باعث می‌شود که اسانس به خوبی پخش شود و از رشد میکروب‌ها نیز جلوگیری می‌کند.

مواد افزودنی

گاهی برای افزایش مرغوبیت عطرها، موادی به فرمولاسیون عطر اضافه می‌شود که نه در دسته بندی اسانس قرار می‌گیرد و نه ماده حامل است. به این ترکیبات افزودنی‌های عطر گفته می‌شود. برای مثال آنتی اکسیدان‌ها و مواد رنگی که برای افزایش پایداری و برای جذابیت فیزیکی به عطرها اضافه می شوند، دو نمونه از مواد افزودنی هستند.

الکل برای چه در عطرها استفاده می شود؟

متوجه شدیم که ادکلن‌ها از مخلوطی از رایحه، آب و الکل تشکیل شده‌اند. در امپراتوری عثمانی سازندگان ادکلن از الکل ساخته شده از تخمیر میوه ها یا غلات شیرین استفاده می‌کردند. اما امروزه بیشتر الکل مورد استفاده در ساخت ادکلن به صورت تجاری تقطیر می‌شود. در دنیای امروز از الکل دناتوره که به آن الکل عطری نیز گفته می شود در تولید ادکلن استفاده می‌شود. دناتوره شبیه اتانول است، اما مواد افزودنی در آن وجود دارد که مصرف آن را ناامن می‌کند. دلایلی که از الکل دناتوره در ائکلن استفاده می‌کنند عبارت است از:
•    از الکل دناتوره شده به جای ایزوپروپیل الکل استفاده می شود زیرا بویی ندارد و بوی ادکلن را ناپدید نمی‌کند. ممکن است در برچسب ادکلن به عنوان الکل SD اشاره شود.
•    الکل به تجزیه مواد جامد استفاده شده در ترکیب ادکلن کمک می‌کند. همچنین کمک می‌کند تا مواد به خوبی با هم مخلوط شوند و از هم جدا نشوند.
•    الکل به آشکار شدن نت‌های بویایی در ادکلن کمک می‌کند. همانطور که الکل تبخیر می‌شود، رایحه نیز با آن تبخیر شده و در هوا پخش می‌شود.
•    ادکلن قرن‌هاست که برای خنک کردن و شاداب کردن کاربرد دارد. هنوز هم در ترکیه به میهمانان ادکلن داده می‌شود تا پس از یک سفر طولانی به کمک آنها بشتابد.
بدین شکل، از آنجایی که الکل فرار است و به سرعت تبخیر می‌شود، ادکلن را روی پوست می‌زنند تا باعث ایجاد احساس خنکی روی پوست‌شان شود.

چند ویژگی عطرهای مبتنی بر الکل

•    الکل می تواند پوست را خشک کند.
•    ماندگاری عطرهای مبتنی بر الکل به اندازه عطرهای روغنی نیست.
•    الکل عطر فرار است و این بدان معنی است که به سرعت تبخیر می‌شود.
•    پیدا کردن عطرهای مبتنی بر الکل آسان است زیرا اکثر عطرسازان این ماده حامل را ترجیح می‎دهند.
•    الکل گران نیست، به این معنی که این عطرها می‌توانند ارزان‌تر از رایحه‎های طبیعی مبتنی بر روغن باشند.
•    الکل دناتوره شده یا الکل عطر مشمول براکت های مالیاتی مشابه الکل استاندارد نمی شود
•    الکل عطر هنگام تبخیر شدن، سیلاژ عطر را بهبود می‌بخشد.

درصد الکل در عطر چقدر است؟

در ترکیبات عطر خالص 70 تا 80 درصد الکل وجود دارد. درصد دقیق عطر متفاوت است و به عنوان 70% حجم مشخص می شود که در آن درصد میزان دقیق الکل آن را نشان می دهد.
الکل موجود در عطرها مانند نوشیدنی ها نیست. بیشتر عطرها از الکل دناتوره شده استفاده می کنند که مسموم کننده نیست. با این حال، نباید آن را بنوشید.

آیا حجم بالای الکل در عطرها خوب است یا بد؟

اکثر افراد موارد زیر را فرض می کنند:

•    الکل به قدر کم خوب است، زیرا به پخش شدن روغن‌های عطر کمک می‌کند و به هر حال به سرعت تبخیر شده و اثری از آن باقی نمی‌ماند.
•    الکل بیشتر نه تنها خوب نیست، بلکه نشان دهنده عطری ارزان قیمت با کیفیت پایین است، شاید چیزی با قدرت معمولی ادکلن.

مردم معمولا انتظار دارند غلظت کمتر الکل (مثلاً 70٪) برابر با غلظت عطر ادوتویلت باشد. در واقع، الکل پس از مخلوط شدن به ترکیب اسانس‌ها اضافه می‌شود. سپس مقداری آب وجود دارد که معمولاً تا 15٪ به بسیاری از عطرها اضافه می‌شود.
 

بیایید مثالی از Dolce & Gabbana’s The One EDP را مورد بررسی قرار دهیم. این ادوپرفیوم 80 درصد الکل دارد و 20 درصد بقیه عطر را روغن‌های معطر و آب تشکیل می‌دهند. به این ترتیب می‌توان میزان الکل را در عطرها را راحت‌تر درک کرد:

•    ادوپرفیوم؛ دارای 80 درصد الکل با حداقل 20 درصد روغن‌های معطر است.
•    ادوتویلت؛ دارای 5 تا 15 درصد روغن‌های معطر و تا 85 درصد غلظت الکل است.
•    ادکلن؛ دارای غلظت الکل تا 95 درصد است.
مقدار بالای الکل در عطر با عملکرد ادوتویلت، ادوپرفیوم یا ادکلن برابری نمی‌کند. یک ادوتویلت با 80 درصد الکل می‌تواند ماندگاری بهتری نسبت به ادوپرفیوم با 80 درصد الکل داشته باشد.

آیا ترکیباتی وجود دارد که حاوی الکل نباشد؟

درست است که امروزه عطرهای الکلی بیشترین استفاده و تقاضا را دارند، اما راه‌های دیگری نیز برای ساخت عطر بدون الکل وجود دارد. عطرهای روغنی گزینه‌های دیگری هستند که از روغن به عنوان تکیه گاه برای کنسانتره عطر استفاده می‌کنند. برای تهیه این نوع ترکیب می توان از روغن بادام شیرین، کنجد یا جوانه گندم استفاده کرد. با این حال، برخی از ترکیبات خوش‌عطر با روغن قابل اختلاط نیستند. اگر عطر بدون الکل به دلایل بازاریابی فراگیر شود، نوعی ترکیب برای ساخت آن وجود دارد که از ایام قدیم وجود داشته است. خاستگاه آن به دوران باستان از هند و خاورمیانه باز می‌گردد. عطاران آن زمان با تقطیر گیاهان (گیاهان، ادویه‌های آسیاب شده، گل‌ها…) و سپس افزودن اسانس‌های به‌دست‌آمده به یک اسانس اولیه دست می‌یافتند که با روغن‌های گیاهی دیگر ترکیب می‌شد و عطر بر پایه روغن ساخته می‌شد. عطر بر پایه روغن‌های گیاهی و طبیعی به طور گسترده در خاورمیانه به خصوص توسط مسلمانان استفاده می‌شود زیرا حاوی الکل نیست. الکل ماده‌ای که اسلام آن را ممنوع و حرام اعلام کرده است. اما در سرزمین غرب وجود عطار و عطاری بسیار نادر است. شاید به همین دلیل است که در سرزمین‌های غربی گرایش بیشتری به عطرهای با پایه الکل وجود دارد.

روغن های معطر یا عطرهای مبتنی بر الکل

همه ما عاشق بوی خوش عطر و روایح پایدار و شیک هستیم، اما آیا می‌دانستید که وقتی از عطرهایی استفاده می‌کنید که درصد بسیار بالایی الکل دارند، این بوی می‌تواند برای اطرافیان شما بسیار آزار دهنده باشد؟
 با استعمال این عطرهای حس یک یک فروشگاه بزرگ را انتقال می‌دهید که با ورود به آن فروشگاه با بوی تند ده‌ها عطر به حس بویایی اطرافیان‌تان حمله می‌کنید. وقتی آن عطرها و ادکلن‌های غرق الکل را می‌پوشید، به احتمال زیاد باعث می‌شوید که کسانی که در مسیر شما و یا مخاطب‌تان هستند از بوی طاقت‌فرسا دچار گیجی شوند. روغن‌های معطر (در حال حاضر) محبوبیت کمتری نسبت به عطرهای بر پایه الکل دارند، اما محبوبیت آنها به سرعت در حال افزایش است. روغن‌ها غلظت بیشتری دارند، به همین خاطر مدت بیشتری به پوست شما می‌چسبند و حاوی مواد شیمیایی خشک کننده و مضر پوست بدن نیستند.
 عطرها و ادکلن ها معمولا از مواد شیمیایی و مصنوعی هستند که با انواع بیماری‌ها و آلرژی مرتبط است. اما با استفاده از روغن‌های طبیعی، می‌دانید که هر چیزی که پوست شما جذب می‌کند، ایمن و برای اکثر انواع پوست مناسب است. پوست خشک به سختی می‌تواند رایحه عطر را حفظ کند، بنابراین وقتی از روغن‌های معطر استفاده می‌کنید، پوست شما نه تنها مرطوب می‌شود، بلکه به حفظ عطر برای مدت طولانی تری روی پوست‌تا کمک می‌کند.
 عطرهای مبتنی بر روغن معمولاً به عنوان “رایحه های پوست” شناخته می‌شوند زیرا با افزایش تدریجی دمای بدن، روغن‌ها و رایحه‌ها شروع به قوی تر شدن و عطرافشانی می‌کنند. بدین ترتیب شما و فقط نزدیکانتان رایحه‌های دلپذیر و طبیعی را تجربه خواهید کرد و مانند عطرها و ادکلن‌های سنتی ردی از بو را پشت سر خود باقی نمی‌گذارند.