عصاره ماده ای است که از گیاه یا میوه از طریق تقطیر یا فشردن یا جوشاندن با کمک یک حلّال مثل آب یا الکل به دست می‌آید. هر گیاه دارای خاصیت و ویژگی خاص خود است.  عصاره باید شفاف، بدون هیچگونه از ذرات خارجی، بدون کدورت و رسوب باشد. رنگ عصاره باید متناسب با گیاه و موادی که در وجود دارد باشد. بویی که از عصاره به مشام ما میرسد باید مشابه بوی گیاه مربوطه باشد. هر چند برخی عصاره ها به دلیل استفاده از حلال های گلیکولی و خصوصا هیدرو گلیکولی کمتر معطر هستند. تعیین باقیمانده خشک معمولاً به عنوان یکی از روش های ارزیابی کیفیت عصاره مورد استفاده قرار می گیرد. باقیمانده خشک در واقع قسمت قابل حل در حلال یا همان قسمت قابل استخراج گیاه است که در هر گیاه با توجه به مواد شیمیایی تشکیل دهنده آن تفاوت هایی دارد.

انواع عصاره های :

۱– عصاره های خشک: فرآورده هایی به صورت پودر آسیاب شده هستند که ممکن است محتوی توده هایی به هم چسبیده باشند. این عصاره ها به طریق تبخیر عصاره های مایع در فشار پایین و دمای کمتر از ۶۰ درجه سانتی گراد به دست می آیند و ۲ تا ۶ برابر قوی تر از ماده اولیه خام هستند.
۲– عصاره های نرم و کشدار: این عصاره ها فرآورده هایی نیمه جامدند که حد واسط عصاره های مایع و عصاره های خشک می باشند. این عصاره ها به وسیله تبخیر نسبی عصاره های مایع یا با روش های خاصی که در مونوگراف مربوط به هر ماده ذکر شده است، تهیه می شود.
۳- عصاره های مایع: این عصاره ها فرآورده هایی مایع هستند که معمولا یک قسمت وزنی از آنها برابر با یک قسمت وزنی از ماده اولیه خشک است. عصاره های مایع معمولا طبق روش های گفته شده در فاماکوپه ها یا به وسیله حل کردن یک عصاره خشک یا کشدار، در الکلی با درجه الکلی مناسب و سپس صاف کردن به دست می آید.

قسمت های مورد استفاده گیاه برای عصاره گیری:

بخش های مورد استفاده گیاه یعنی برگ، ریشه، پوست ، میوه ، دانه و … ، اغلب دارای اجزا و مواد موثر کاملا متفاوتی اند. به طوری که ممکن است قسمتی سمی باشد ولی دیگر بخش ها ضرری نداشته باشند. در گیاه درمانی ممکن است کل گیاه و یا فقط قسمت خاصی از آن به عنوان دارو و جهت درمان مورد استفاده قرار می گیرد.
برگ : ممکن است برگ ها به تنهایی یا همراه برگچه ها و دمبرگ ها مورد استفاده قرار گیرند. ساقه ها و حتی شاخه های کوچک هم مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال در گیاه ژینکو فقط برگ ها مصرف دارویی دارد.
ریشه : ریشه های چوبی یا نرم در بسیاری از گونه های گیاهی به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرد. ریشه ها ممکن است فیبری ( مثل ریشه گزنه) ، سفت ( مثل ریشه شیرین بیان ) یا نرم ( مثل ریشه پنجه شیطان) باشند.
پوست : پوست لایه خارجی محافظ تنه درختان است که بوسیله لایه سلول های زنده سطح چوب تولید می شود. معمولا پوست دارای غلظت بالایی از مواد موثر است مثل بلوط که از آن مصرف دارویی میکنند.
اندام هوایی : در این حالت تمام بخش های هوایی گیاه مورد مصرف قرار می گیرد. برداشت زمانی انجام میشد که گیاهان در فصل گل دادن باشند. مثل چای
گل ها : به صورت مشخص گل ها در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرند. مثل گل بابونه. گاهی اوقات قسمت های خاصی از یک گل مورد استفاده قرار می گیرد مثل پرچم در زعفران.
میوه : گاهی میوه های ریز خشک که مصرف دارویی دارند با بذر اشتباه میگیرند. بعضی اوقات کل میوه خشک شده مورد مصرف قرار می گیرد مثل خار مریم و گاهی بخش های خاصی از میوه مثل پوست انار.
دانه : دانه ها در میوه های گیاهی وجود دارند و برخی اوقات به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرند مانند دانه کرچک و شنبلیله.

روش های عصاره گیری گیاهان :

خیساندن (خیس کردن):

در این فرایند گیاه خرد شده داخل یک ظرف دهان گشاد ریخته شده و حلال روی آن اضافه می شود و به طور یکنواخت مخلوط می شود. در ظرف محکم بسته می شود و به مدت ۲ تا ۱۴ روز در محلی قرار می گیرد. در این فاصله محتویات داخل ظرف بعضی مواقع همزده می شود.
عصاره های آبی:
عصاره های آبی فرآورده هایی اند که از تکه های خرد شده گیاه تهیه شده و جهت مصرف فوری به کار برده می شود.
انواع روش های عصاره های آبی:
دم کرده، انفوز، خیسانده، تنتورها، عصاره های مایع، عصاره های خشک،